Bütçe hakkı gitti, halka ağır vergi yükü geldi: 2026 Bütçe Kanunu
2026 Bütçe Kanun Teklifi, dün Meclis'ten geçti.
ANKARA- Bütçe hakkı, yurttaşların bütçedeki hangi başlıklara hangi oranda harcama yapılacağını bilme hakkı ve parlamento aracılığıyla denetleme yetkisi olarak tanımlanıyor.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) en önemli işlevlerinden birisi de yurttaşlar adına her yıl ülke bütçesini denetleme görevini yerine getirmesi olarak açıklanıyor. Ancak CHP başta olmak üzere muhalefet cephesi, 2018 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesini sağlayan anayasa değişikliği nedeniyle “halkın bütçe hakkı elinden alınmıştır” görüşünü paylaşıyor.
Son yıllarda TBMM çatısı altındaki bütçe görüşmelerine kamuoyunun ilgisi azaldı.
Türkiye’nin 2026 yılı bütçesi ise, yoğun görüşme maratonu ardından Cumhur İttifakı ortakları AK Parti ile MHP’nin oy çokluğuyla ve muhalefet partilerince verilen hiçbir öneri/önerge ile değişiklik yapılmaksızın dün yasalaştı.
Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yönetiminde planlaması yapılan Türkiye’nin 2026 yılı bütçesi detaylarını Stüdyo recap sizin için özetledi:
Bütçe açığı borçlanmayla kapatılacak, faiz ödeme yükü artacak
Bütçe görüşme sürecinde, Türkiye’nin 2026 yılında da “bütçe açığı” olacağı açıklandı. Yani, Türkiye gelecek yıl boyunca elde edeceği gelire kıyasla fazlasıyla harcama yapacak.
Bütçede giderler toplamı 18 trilyon 979 milyar lira iken; gelirler toplamı ise 16 trilyon 266 milyar lira olarak öngörüldü. Bunun anlamı 2 trilyon 713 milyar lira bütçe açığı için borçlanılması. Bu açık en az yüzde 3,5 oranında hesaplandı. Bir başka deyişle, ülke ekonomisi, 2026 yılında borçlanmayla yürütülmeye çalışılacak.
Bütçede ayrıca 2 trilyon 742 milyar lira faiz giderleri ödemesi öngörüldü. Bütçe üzerindeki “faiz yükü” en az yüzde 20 olarak tespit edildi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın açıklamasına göre, 2026 bütçesinde yüzde 15,3 ile en büyük pay eğitim alanına ayrıldı. Eğitim için 2 trilyon 896 milyar lira harcanması öngörüldü.
Ülke içindeki güvenlik için 953 milyar lira, ülke savunması için toplam 2 trilyon 155 milyar lira harcama ödeneği ayrıldı.Sağlık için harcama ödeneği 1 trilyon 954 milyar lira iken, bunun 136 milyar lirası şehir hastaneleri kirası ve hizmet bedeli olarak tespit edildi.
Bütçedeki asli gelir kaynağı vergiler hangi kalemlerde toplanacak?
Türkiye’nin 2026 yılı bütçe gelirinde sadece 2 trilyon 433 milyar lira “vergi dışı gelir” açıklandı. Örneğin, kamuya ait arazi, fabrika gibi taşınmazlar “özelleştirme” politikasıyla satıldığında devlet bütçesine vergi dışı gelir sağlanması söz konusu.
Bütçedeki toplam 16 trilyon 266 milyar liralık gelirler kalemindeki asli kaynak ise 13 trilyon 833 milyar liralık vergi beklentisi. Yurttaşlar tarafından yıl boyunca ödenecek vergiler, 'bütçenin omurgası niteliğinde.
Gelecek yıl yurttaşlardan alınacak vergilerde yüzde 28,7 oranında artış sağlanması da hedeflendi. Bütçedeki vergi gelirleri kalemleri ise şöyle sıralandı:
Gelir Vergisi: 3 trilyon 517 milyar lira,
Kurumlar Vergisi: 1 trilyon 613 milyar lira,
Katma Değer Vergisi (KDV): 4 trilyon 43 milyar lira,
Özel Tüketim Vergisi (ÖTV): 2 trilyon 532 milyar lira,
Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV): 138 milyar lira,
Diğer vergi gelirleri 1 trilyon 990 milyar lira.
“Özel Tüketim” gerekçesiyle günlük hayat nasıl vergilendiriliyor?
Günlük hayat akışında sıkça ödenecek vergi kalemi ise, Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) olarak görünüyor.
1999 Marmara depreminin ülke ekonomisinde yarattığı zararı azaltmak amacıyla hayatımıza dahil edilen ÖTV, Kasım 2002 itibariyle AK Parti’nin iktidardaki 24’ncü yılında epeyce yaygınlaştı.
2026 yılı bütçesinde toplam 2 trilyon 532 milyar liralık ÖTV geliri ise, yurttaşlardan şu tüketim alanlarında toplanacak:
Petrol ve doğalgaz tüketimi: 662 milyar lira,
Motorlu taşıt alımı: 950 milyar lira,
Alkollü içecek tüketimi: 195 milyar lira,
Tütün ürünleri tüketimi: 563 milyar lira,
Kolalı gazoz gibi içecek tüketimi: 23 milyar lira,
Dayanıklı tüketim malı alımı: 149 milyar lira.
Günlük hayat akışında başka vergiler de var
Ayrıca “diğer vergi gelirleri” başlığı altındaki bütçe gelirini oluşturmak üzere yurttaşlar günlük hayatta başka kalemlerde de vergi ödemeleri yapacak. Bu kalemler, CHP’nin bütçe şerhinde şöyle sıralandı:
Özel İletişim Vergisi: 59 milyar lira.
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV): 631 milyar lira.
Harçlar: 460 milyar lira.
Konaklama Vergisi: 18 milyar lira.
Şans Oyunları Vergisi: 67 milyar lira.
Dolayısıyla yurttaşlar; cep telefonu kullandığında, banka işlemlerinde, sağlık sigortası yaptırdığında, ehliyet veya pasaport aldığında, yurtdışına çıktığında, tatil konaklamasında veya yılbaşı gecesi için Milli Piyango bileti aldığında Türkiye’nin bütçesi için vergi ödeyecek.
Stüdyo recap, Turkey recap’in içinden doğdu. Stüdyo recap hızlı gelişen Türkiye haber döngüsünü anlamlandırmanıza yardımcı olmak için kurulan ve Türkçe içeriklere yer veren bağımsız ve okuyucu destekli bir haber platformudur.
Stüdyo recap’in kadrosu, deneyimli parlamento muhabirleri Ceren Bayar, Yıldız Yazıcıoğlu, editör Günsu Durak ve sosyal medya uzmanı Demet Şöhret’in bir araya geldiği 4 kişilik bir ekip.
Turkey recap ve Stüdyo recap; Turkey recap Medya Ajans Hizmet ve Tic. Ltd. Şti. bünyesinde yer alıyor.
Daha fazla bilgi, geri bildirim veya önerileriniz için bizimle iletişime geçin: info@turkeyrecap.com
Sosyal medya hesaplarımız:
Youtube: @StüdyoRecap
İnstagram: @studyorecap
Twitter: @studyorecap
Tiktok: @stdyo.recap
Bluesky: @studyorecap.bsky.social